MDMA یا 3 و 4 متیلن ‌دی‌اکسی ‌مت‌آمفتامین که به نامهای اکستاسی ، اکستازی ، XTC ، E , X هم معروف است نوعی جدیدی از مواد مخدر است که به دلیل ایجاد احساس نشاط فراوان امروز در میان محافل جوانان جذابیتی خاص پیدا کرده است این مواد توهم‌زا که در اشکال متنوع داروئی عرضه می‌شود بر مغز اثر گذاشته و تصاویر آن را مخلوط می‌کند.

MDMA با تأثیر بر نرون‌های حاوی سروتونین و آکسون‌ها باعث اختلال در حواس شده و آثار چون: تغییر در ادراک زمانی، تغییر در ادراک بینایی، تغییرات گفتاری، کاهش دفاعی بدن و ... را 2 تا 4 دقیقه پس از مصرف ایجاد می‌کند و در ادامه باعث کاهش خواب، کاهش توان و تمایل به انجام کارهای فکری و بدنی، خستگی و ... می‌شود .

میزان ماده مخدر در هر قرص از 9 تا 117میلی‌گرم متفاوت است که این میزان بر سرعت و شدت و همچنین مدت زمان ماندگاری اثر ماده تأثیر می‌گذارد . ناخالصیهایی که به قرص افزوده می‌شود شامل مواد شیمیایی‌ای است که غالباً خاصیت تحریک کننده و فعال‌کننده سیستم عصبی را دارند . به علت سهولت ساختاری این مواد به طوریکه امکان تهیه آن در لابراتورهای داخلی نیز وجود دارد خطر وجود مواد اضافی خطرناک و ترکیبات کشنده در آن بالاست .
با بلعیدن قرصهای حاوی این مواد اثرات آن پس از 20 تا 90 دقیقه ظاهرشده و 2 تا 3 ساعت اثرات آن در یک حد حفظ شد ه و بعد افت می‌کند و از 3 تا 24 ساعت اثرات آن باقیست. این قرصها به علت تأثیرات خاصی که دارند در میان جوانان با نامهای مختلف شناخته می‌شوند مانند قرصهای شادی یا قرص عشق (LOVE PILL ) ، قرص فراری ، قرص انرژی‌زا ، دیسکو بیسکویت ، قهوه‌ای بزرگ ، دنیس شیطونه و …
حالت بعد از مصرف این مواد را اصطلاحاً سفر یا trip می‌گویند کلمه اکستاسی در گذشته برای سرمستی عارفان و خاصه شاعران به کار می‌رفته است .
قرصهای موجود در بازار ایران در قالب طرحها و مارکهای مختلفی عرضه می‌شوند که برخی از آنها عبارتند از : دلفین ، لنگر ، صلیب سرخ ، رنو ، سان شاین ، سوپر من ، هوندا ، امگا ، پلیکان ، لاو ، مرسدس ، میتسوبیشی و …

اکستاسی نخستین بار در سال 1914 توسط شرکت داروسازی « مرک » (Merck ) در آلمان ساخته شد و به عنوان داروی ضد اشتها و لاغری به ثبت رسید اما درآن زمان وارد بازار نشد و استفاده از آن تا اواخر دهه 1970 به تعویق افتاد . در این زمان اکستاسی به عنوان درمان اختلالات روانی و عاطفی توسط پزشکان و روان‌پزشکان معرفی شد و در سال 1980 در دسترس متقاضیان قرارگرفت . به ویژه این دارو جهت استفاده سربازان آلمانی در جنگ جهانی اول به کاررفت که بعدها با شناخته شدن آثار مخرب و خطرات روحی بسیار زیاد آن از چرخه مصرف خارج‌شد . طی این مدت قربانیان و تلفات زیادی برجای گذاشت . در این باره معروف است که می‌گویند: « سربازان آلمانی را دوباره قربانی کردند . یک بار وقتی مجبورشان کردند برای فتح دنیا سینه‌هاشان را آماج گلوله کنند و یکبار وقتی برای درمان آسیبهای روانی جنگ ، آنها را به خوردن داروهای توهم‌زا واداشتند داروهایی که می‌توانست هراس شبهای جنگ و فریادهای همسنگرهای زخمی را از یاد ببرد و در مقابل چنان نشاطی را به بیماران جنگی بدهد که انگار هرگز گرفتار جنگ و خونریزی نشده‌اند .»

در سالهای اخیر مصرف آن در آمریکا در پارتیهای شبانه مرسوم به ریو افزایش یافته است و در کشور ما نیز در پدیده‌ای مشابه به نام اکس‌پارتی مصرف آن دچار افزایش گشته است
.
مکانیسم عمل اولیه MDMA تأثیر بر نظام سروتونین است و نیز تعداد دیگری از گیرنده‌ها را نیز تحت تأثیر قرار میدهد MDMA بوسیله نرونهای دارای سروتونین جذب میشود و منجر به آزادسازی سروتونین انباشته شده و سپس باز جذب آن میشود مانند دیگر داروهای مورد سوءمصرف بجز کوکایین MDMA دارویی آشفته ساز است که نرونهای حاوی سروتونین و دوپامین بعلاوه مجموعه‌ای از نظامهای انتقال‌دهنده عصبی را تحت تأثیر قرار میدهد. تأثیرات تغییر دارو مانند بی‌اشتهایی، برانگیختگی روانی – حرکتی، ایجاد اشکال در تکمیل چرخه پاسخ جنسی انسان، احساس همدردی و هم حسی رانیز میتوان بعنوان اثرات ایجاد شده از طریق نظام سروتونین اشباع شده توصیف نمود. بدلیل مکانیزمهای فیزیولوژیکی این ترکیب دارویی، الگوی مصرف این ماده غیر معمول است. یافتن الگوی مصرف افزایش یابنده با این دارو معمول نیست از آنجا که این دارو منجر به تخلیه انباشته‌های سروتونین میشود مقادیر بعدی بطور فزاینده اثر کمتری دارد و با افزایش اثرات جانبی، بجای افزایش اثر مورد دلخواه همراه میگردد. افرادی که این دارو را مصرف می‌کنند سریع این موضوع را کشف نموده والگوی مصرف خود را تطابق میدهند، بعلاوه بیشتر مصرف‌کنندگانی که برای اولین بار با این ماده مواجه میشوند، علاقه آنها با ذکر اثرات جانبی قابل توجه در مراحل بعدی کاهش می‌یابد، ضرب‌المثلی نیز در این باره وجود دارد که این پدیده را بهتر نمایان می‌کند ، « تازه واردها به آن عشق می‌ورزند، سال دومی‌ها،‌آنرا دوست دارند، سال سومی‌ها نسبت به آن تمایل متضادی دارند و سال چهارمی‌ها از آن میترسند» وکسانی که مصرف دارو را در دوره‌های زمانی طولانی ادامه میدهند بطور معمول تمایل به مصرف پیوسته آن ندارند و ترجیح میدهند آنرا بصورت دوره‌ای و متناوب مصرف نمایند.
در تابستان سال 1992 بیش از 15 مرگ ناشی از مصرف اکس تیسی در انگلستان گزارش شده که به نظر میرسد این مرگ و میرها با شاخصه‌های معین از هردونشانگان سروتونین و نشانگان خطرناک نورولپتیک (Neuroleptic Malignaut Syndrome)شباهت داشت. اغتشاشات غالبا در گرما و در موقعیتهای شلوغ بوجود می‌آمدند. برخی از باشگاههایی که اغتشاشات را سازماندهی می‌‌نمودند، عرضه آب را در تابستان برای افزایش سود فروش شیشه‌های آب قطع نمودند ( در هوای گرم تغییرات جسمی و دی هیدروژنه شدن منجر به کاهش جذب مایعات و افزایش تعریق می‌شود که اینها اگر با اثرات دارو ترکیب شود باعث مرگ خواهد شد ) در آن زمان دولت انگستان عرضه آب را در تمام باشگاهها آزاد کرد و بطور آشکار مرگ و میرها، متوقف شد. مسمومیت عصبی مهمترین مسئله در مورد مصرف این داروهاست. این مسئله موضوع تحقیقات زیادی بود که برخی از آنها بحث انگیز بوده‌اند، MDMAممکن است آسیب پایداری بر نرونهای سروتونین در انسان بجا بگذارد. تلویحات کارکردی این اثرات به هر حال قابل پرسش باقیمانده است ولی دیدگاه آسیب‌دیدگی نظام سرتونرژیک در انسانها باید جدی قلمداد شود، بطور کلی با بالا آمدن در نردبان تکاملی پستانداران، آسیب سروتونین بیشتری توسط MDMA بوجود می‌آید و برای انسان این بدین معنی است که MDMA ممکن است عامل اصلی مسمومیت آکسونهای سروتونین که آسیبی پایدار است باشد، این مسئله احتمالا بر روی خلق، بخصوص افرادی که مستعد بیماریهای عاطفی هستند تأثیر منفی میگذارد، در حالیکه مصرف این ماده را در هیچ شرایطی نمیتوان توصیه نمود. افرادی که دارای بیماریهای عاطفی هستند بخصوص ممکنست در خطر جدی باشند، قیمت بالای MDMA بین 3 تا 15 هزارتومان برای هر قرص، مصرف گسترده آنرا وخیم‌تر می‌کند و باعث می‌شود تا داروهایی ارزانتر جایگزین آن شود. جوانانی که با MDMA وارد دنیای پر غوغا و اغتشاش مواد مخدر میشوند غالبا داروهای دیگری را نیز امتحان نموده و حشیش و گراس را بخوبی می‌شناسند.
در دهه هشتاد میلادی پارتیهای شبانه مرسوم به ریو (Raves ) بحران جدیدی در اروپا و امریکا به وجودآوردند . اکستاسی به طور غیرقابل مهاری در میان جوانان نفوذ کرده‌بود و روز به روز بر تعداد مصرف‌کنندگان آن افزوده می‌شد . کسانی که به این قبیل مهمانیها می‌رفتند هماهنگ و عجیب بودند . یکسان لباس می‌پوشیدند تا خود را به صورت یک گروه درآورند . بزرگترین گروه اکس بازها فرقه لاین پت ( lion path ) بودند . که گمان می‌کردند با خوردن قرصهای اکستاسی به روشنایی می‌رسند . اما اصطلاح اکس‌پارتی مربوط به مجالسی است که شرکت کنندگان آن ساعات متمادی با موسیقی الکترونیکی و رقص‌نور به رقصهای تند و طولانی می‌پردازند. در این میهمانیها قرصهای اکستاسی مصرف می‌شود . این مجالس را معمولاً در فضاهای باز یا غیرقابل کنترل مانند پارکهای جنگلی و انبارهای متروکه برگزار می‌کنند ولی گاه در محافل خانگی نیز چنین مجالسی بر پا می‌شود. هزاران جوان در این میهمانیها که بیش از دو روز طول می‌کشد شرکت می‌کنند.
اکستاسی میل به خوردن و خوابیدن را مهار می‌کند و در نتیجه این افراد می‌توانند بدون نیاز به خوردن و خوابیدن در میهمانیهای چند روزه شرکت کنند . البته گاه کم‌آبیهای بسیارشدید و خستگی‌های مرگ‌بار شرکت کنندگان را از پا درمی‌آورد . از این قرص با عنوان کوکائین میهمانی ریو نیز نام می‌برند . این مجالس مکان مناسبی جهت تبلیغ فروشندگان اکس برای مشتریان جوان خود است و تمامی افراد شرکت‌کننده در آن در معرض خطر استفاده از اکس قراردارند .
مصرف کنندگان اکستاسی تمایل زیادی به استفاده گروهی از آن دارند . به طورکلی تمایل به مصرف گروهی در مورد تمام مواد مخدر وجود دارد . اما در اکستاسی از دلایل مطرح ، نیاز به وجود یک فرد حمایت کننده است . مصرف انفرادی این دارو در تنهایی خطرآفرین است . از سویی دیگر ، احساس سرخوشی دسته‌جمعی برای هر کدام از مصرف‌کنندگان حکم تأیید را دارد و فرد متقاعد می‌شود که کار درستی انجام می‌دهد. دلیل دیگر ، نیاز مصرف کنندگان به برقراری ارتباطات صمیمانه اجتماعی است . آنها همدیگر را در آغوش می‌گیرند و در توهم از بودن در کنار هم لذت می‌برند.

                                                                                      اثرات منفی شدید :
• اثرات شدید احساسی ، اختلال خواب ، کابوسهای شبانه حملات ناگهانی اضطراب ( Panic Attack ) ، دیوانگی ( Psychosis )
• انقباض شدید فک و پارگی زبان در اثر فک‌زدنهای طولانی (Trisma ) { در صورت بسته بروز این حالت باید از آمپول دیازپام ویا قرصهای خوراکی آن استفاده کرد .
• عدم تمرکز ، فراموشی ، اختلال در یادگیری ( Confusion)
• افزایش دمای بدن و کاهش آب بدن ( در پارتی‌هایی که دارو مصرف می‌شود افراد مجبور به مصرف آب فراوان و مکرر هستند و این مساله خطرات خاص خود را به دنبال دارد).
• تهوع و استفراغ
• کاهش سدیم خون در اثر مصرف زیاد مایعات ( هیپوناترمی )
• سردرد و سرگیجه و تشنج
• آنمی آپلاستیک ( سرکوب شدید و خونسازی مغز استخوان )
• افت شدید خلق در روزهای پس از مصرف
• خستگی و افسردگی شدید تا یک هفته پس از مصرف
• احتمال اعتیاد جسمی کم است ولی احتمال اعتیاد روانی بسیار زیاد است .
• احتمال سمیت کبدی
• صدمه به اعصاب مغزی
• بزرگ شدن پستان در آقایان ( ژنیکوماستی )
• احتباس ادراری ( Retension )
• تخریب عضلات مخطط ( رابدومیولیز ) که در نتیجة افزایش دمای بدن رخ می‌دهد و می‌تواند بعلت رسوب مواد حاصل از این تخریب در کلیه باعث آسیب به این ارگان شود.• دختران جوان بعلت اثرات هورمونهای جنسی زنانه ، در صورت مصرف اکستاسی در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به افت سدیم خون و بدنبال آن تشنج هستند .( میزان بروز SIADH در ارتباط با استروژن خون افزایش می‌یابد ). مصرف این قرصها در ایران به خصوص در یکسال اخیر در پارتیهای شبانه به شدت افزایش یافته است .
مصرف کنندگان اکستاسی در ایران جوانان تحصیلکرده و مرفه هستند . این جوانان عمدتاً در خانواده‌های از هم پاشیده رشد کرده یا به تنهایی زندگی می‌کنند و علت گرایش آنان به این ماده تمایل به افزایش انرژی و احساس شادی است . این در حالی است که عموم جامعه از عوارض مصرف این قرصها که در اکثر موارد خطرآفرین نیز هست و گاه حتی یکبار مصرف آن باعث ایجاد عوارض بلند مدت می‌شود ، اطلاعی ندارند .موضوع پراهمیت دیگر در مورد مصرف داروهای نشاط آور الگوی مصرف آن است . در مقایسه با سایر مواد مخدر تمایل زنان به مصرف اکستاسی به مراتب بیشتر است . اگر در مصرف مواد مخدری نظیر هروئین به ازای هر ده مصرف کننده مرد یک مصرف کننده زن وجود دارد در مورد اکستاسی این نسبت دو به یک است .به طور کلی افسردگی و اختلالات اضطرابی در میان زنان شیوع بیشتری دارد و از طرف دیگر زنان به درمانهای بی‌ سر و صدا علاقه‌مندند . از آنجا که حالت نئشه و خمودگی که در اعتیاد به سایر مواد مخدر ایجاد می‌شود در مصرف این دارو مشهود نیست ، به علاوه استفاده از آن سریع و راحت است وهمچنین به دلیل حمل و نقل راحت و آسان اختفاء زنان ترجیح می‌دهند از این قرصها جهت درمان حالات نامناسب روانی خود استفاده کنند.